بانک اطلاعات بوم شناختی خویشاوندان وحشی محصولات کشاورزی تک لپه ای ایران: ذخائر ژنتیکی کلیدی و پشتوانه محصولات کشاورزی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه گیاهان دارویی، دانشکده کشاورزی و محیط زیست دانشگاه اراک، اراک، ایران.

2 گروه علوم گیاهی و فناوری زیستی، دانشکده علوم و فناوری زیستی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران ایران.

3 گروه تنوع زیستی و مدیریت اکوسیستمها، پژوهشکده علوم محیطی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

4 گروه علوم گیاهی، دانشکده زیست شناسی، دانشکدگان علوم، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

10.22091/ethc.2025.11941.1045

چکیده

هدف: خویشاوندان وحشی گیاهان زراعی (CWRs) به دلیل انعطاف‌پذیری ذاتی و غنای ژنتیکی، به عنوان پشتوانه‌ای ارزشمند برای تقویت امنیت غذایی بسیار حیاتی هستند. با این حال، این گونه‌های مهم به دلیل تخریب زیستگاه، چرای بی‌رویه و تغییر اقلیم در معرض خطرات جدی قرار دارند. هدف از انجام این مطالعه معرفی مهمترین خویشاوندان وحشی تک لپه‌ای ایران است، تا علاوه بر اینکه بتواند ارائه دهنده ظرفیت های غنی رویشگاه‌های این کشور در ارتقا محصولات زراعی، علوفه‌ای و زینتی ‌باشد پایگاه داده‌ای قوی را در حفاظت از این تنوع زیستی ارزشمند ایجاد کند.
مواد و روش‌ها: این مطالعه با هدف مستندسازی CWRs  تک‌لپه در ایران و با گردآوری داده‌ها از منابع مختلف ملی و بین‌المللی انجام شد.
نتایج: تحقیقات ما نشان داد که ۳۳۱ گونه تک‌لپه در ایران به عنوان خویشاوندان وحشی شناسایی شده‌اند. خانواده‌های Poaceae  (۱۱۷ گونه) و Amaryllidaceae  (۷۲ گونه) بیشترین تراکم خویشاوندان وحشی را داشتند. از این تعداد، ۱۸ گونه به عنوان خوراک و ۶۸ گونه به عنوان علوفه استفاده می‌شوند. همچنین ۱۵۸ گونه دارای ارزش زینتی، دارویی، صنعتی و یا برای حفاظت از خاک هستند.
نتیجه‌گیری: این تحقیق یک فهرست اولیه از خویشاوندان وحشی تک‌لپه‌ها، به‌ویژه با تمرکز بر محصولات زراعی ایران، ارائه می‌دهد. یافته‌ها بینش‌های ارزشمندی درباره این خویشاوندان وحشی فراهم می‌کنند که می‌توانند در بهبود محصولات غذایی، گیاهان علوفه‌ای و زینتی مورد استفاده قرار گیرند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات