از شکارگری تا سوداگری: تحلیل صادرات پوست حیات وحش ایران در دوره پهلوی اول

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه علوم و مهندسی محیط‌زیست، واحد قائم‌شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائم‌شهر، ایران.

10.22091/ethc.2025.13040.1062

چکیده

هدف: این پژوهش به تحلیل صادرات پوست حیات‌وحش ایران در دوره پهلوی اول و با تکیه بر اسناد مجله رسمی اتاق تجارت می‌پردازد.
مواد و روش‌ها: با رویکرد توصیفی تحلیلی و بررسی داده‌ها، گونه‌های جانوری صادر‌شده، حجم و ارزش صادرات و الگوهای جغرافیایی این تجارت واکاوی شد.
نتایج: یافته‌ها نشان داد ۱۷ گونه جانوری کلیدی حیات وحش در فهرست تجارت از 60 شهر ایران قرار داشتند و شبکه تجاری پیچیده‌ای مبتنی بر سلسله‌مراتب شهری شکل گرفته بود: تهران و اصفهان به‌عنوان کانون‌های اصلی و شهرهایی مانند مشهد و همدان به‌عنوان مراکز ثانویه عمل می‌کردند. بهای انواع پوست از سه ریال (برای خرگوش) تا هزار ریال (برای ببر) متغیر بود که شکار بی‌رویه، تقاضای بازارهای خارجی و سیاست‌های درآمدزایی دولتی را نشان می‌داد.
نتیجه‌گیری: روشن است که این تجارت تاریخی با وجود سهم اقتصادی چشمگیر، فاقد ملاحظات محیط‌زیستی بود و فشار شکار بی‌رویه که ریشه در دوره‌های گذشته، به‌ویژه قاجار داشت، به کاهش شدید جمعیت گونه‌های کلیدی مانند ببر انجامید. این پژوهش تأکید می‌کند که الگوهای تاریخی بهره‌برداری از طبیعت، نقش پررنگی در چالش‌های کنونی تنوع زیستی ایران دارند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات